Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin “İstisnanın Uygulanması” başlıklı (II/B-5.2.) bölümünde “ Yatırım teşvik belgesi kapsamında vergiden istisna olarak alınan makine ve teçhizatın satıcıya iadesinde asıl işleme bağlı olarak vergi hesaplanmaz.” denilmiştir.
Tebliğin “İstisna Kapsamında Yapılan Teslim ve/veya Hizmetin Matrahının Değişmesi ve Düzeltme İşlemleri” başlıklı (IV/D-4.) bölümünde ise “3065 sayılı Kanunun 35 inci maddesinde, malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vuku bulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükelleflerin bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükelleflerin ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vuku bulduğu dönem içinde, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi kaydıyla, düzeltebilecekleri hükme bağlanmıştır.”
“İstisna kapsamındaki teslim veya hizmetin gerçekleştiği vergilendirme döneminden sonra malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle işlem matrahının değişmesi durumunda bir düzeltme yapılması gerekmektedir. Bu düzeltme defter kayıtları ve beyanname üzerinde yapılır. Diğer taraftan, istisna kapsamında teslim edilen malların iadesinde de KDV hesaplanmaz.” denilmiştir.
Yukarıdaki açıklamalara göre ; yatırım teşvik belgesi ile alınan malların iadesinde asıl işleme bağlı olarak KDV hesaplanmayacaktır. Alımın gerçekleştiği vergilendirme döneminde sonra bir iade işlemi gerçekleşir ve matrah değişir ise defter kayıtları ve beyanname üzerinde bir değişiklik yapılması gerekecektir.
Burada iki senaryodan bahsedilmektedir. Birinci senaryo içerisinde iade işleminin talep edilmemesi, ikinci senaryoda ise iade işleminin sonuçlandırılmış olmasıdır.
1.Senaryo (İade İşlemi Talep Edilmemiş İse)
İstisna kapsamında yapılan teslim ve hizmet dolayısıyla iade talep edilmemiş olması halinde, yalnızca matrahta meydana gelen değişiklik doğrultusunda defter kayıtları ile beyanların düzeltilmesi yeterlidir.
2.Senaryo (İade İşleminin Talep Edilmiş Olması)
Matrahta değişikliğin vuku bulduğu vergilendirme döneminde, yukarıda belirtildiği şekilde defter kaydı ve beyanname üzerinde gerekli düzeltmeyi yapan mükellefin vergi dairesine yazılı olarak müracaat edip, daha önce iadesini aldığı tutarı iade etmesi halinde bu tutar, gecikme faizi ve vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın mükelleften geri alınır.
Mükellefin, matrahta değişikliğin vuku bulduğu dönemde düzeltme işlemini yapmaması halinde; istisna kapsamındaki işlem nedeniyle iade edilen KDV, matrahta değişikliğin vuku bulduğu dönemden düzeltmenin yapıldığı döneme kadar gecikme faizi uygulanarak vergi ziyaı cezası ile birlikte mükelleften aranır.
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın “Devir, Satış, İhraç ve Kiralama” başlıklı 22.Maddesinin 3.bendine göre tamamlama vizesi yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın beş yılını doldurmamış makine ve teçhizatın yatırımın bütünlüğünün bozulmaması kaydıyla veya bütünü ile birlikte aşağıdaki işlemler bakanlığın iznine tabidir.
Teşvik Belgeli Bir Başka Yatırım İçin Devri
Teşvik Belgesi Olmayan Bir Başka Yatırımcıya Satışı
İhracı
Kiralanması
İlgili maddenin 4.bendine göre ; “Tamamlama vizesi yapılmamış veya tamamlama vizesi yapılmış olmakla birlikte beş yılını doldurmamış makine ve teçhizata satış izni verilebilmesi için yatırımın bütünlüğünün bozulmaması şartı aranır. Bu tür durumlarda satış izni verilen makine ve teçhizata uygulanan destekler geri alınmaz. Ancak, yatırımcının teşvik belgesinin satış iznini müteakip diğer nedenlerle iptali hâlinde izin verilen makine ve teçhizata uygulanan destekler de ilgili mevzuat çerçevesinde kısmen veya tamamen geri alınır.” denilmiştir.
Maddenin 5.bendine göre ise ; “Beş yıllık süreyi doldurmamış makine ve teçhizatın tamamlama vizesinin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın izinsiz satılması veya satılmasına sebebiyet verilmesi halinde konu hakkında en kısa sürede Bakanlığa bilgi verilir. Bu durumda, satışı yapılan makine ve teçhizat ile ilgili tahsil edilmeyen gümrük vergisi ve KDV ile varsa indirimli kurumlar vergisi veya gelir vergisi uygulanmak suretiyle yararlanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır. Satış dolayısıyla yatırım tutarında meydana gelen azalma nedeniyle kullanılabilecek azamî kredi tutarında azalma oluşması durumunda fazladan kullanılan krediye tekabül eden faiz veya kâr payı desteği 11 inci madde çerçevesinde, tahsil edilmeyen Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesintisi ise ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır.” şeklinde açıklamalara yer verilmiştir.
Yukarıdaki açıklamalara göre ; iade ile ilgili bir durum açıklanmaz iken satıştan yola çıktığımızda bunun bakanlığın iznine tabi olduğu sonucunu çıkartmaktayım. Bu durumlarda yatırım bütünlüğünün bozulmaması şartı aranmaktadır. Bakanlık izni dahilinde yapılan satışlarda daha önce bu makine ve teçhizat için uygulanan destekler geri alınmaz. İzinsiz yapılan satışlarda ise bakanlığa bilgi verilmesi gerekir iken sonuç olarak destekler mevzuat çerçevesinde geri alınmaktadır.